Clubs y lectores
en la enseñanza secundaria de Galicia.
XII Xornada dos Clubs de
Lectura
Santiago de Compostela, 7 de junio del 2019
El verbo leer, como
el verbo amar y el verbo soñar,
|
¿Por qué estoy hoy en esta mesa?
(una
experiencia personal)
2002, 2008, 2011
Metodología de grupos de discusión
Estudio cualitativo
Realización
Se buscaron clubs con
trayectoria y con prácticas de calidad; con variedad geográfica y sociocultural:
centros urbanos y de ámbito rural,
de la costa y del
interior,
y de las cuatro provincias
Todos los centros
participan en el programa Clubs de lectura
de la Asesoría de Bibliotecas Escolares
Total: 13 grupos de discusión
(8 de estudiantes,
4 de adultos
1 de coordinadores de clubs)
implicando 9 centros de enseñanza
Entre abril y junio del 2018
Los grupos oscilaban entre cinco y ocho personas cada uno
Los grupos fueron conducidos por Julio Abalde y Eduardo Estévez
sin presencia de los bibliotecarios o coordinadores de clubes
Cada reunión duraba entre hora y media y dos horas
Se filmaban
(unas veinte horas en total)
Se transcribían y se anonimizaban.
Muestra de transcripción anonimizada:
Más de 190.000 palabras en total
aproximadamente igual a:
+
Se leían, se extraían las intervenciones más
interesantes
y se integraban en un árbol de temas:
Estudiantes:
selección de resultados
Participaron en total: 60 estudiantes
(38 chicas y 22 chicos)
implicando 9 centros de enseñanza
de ESO y Bachillerato (o Formación Profesional)
que llevaran varios cursos en clubes
seleccionados
por los centros
(con la colaboración de Bibliotecas Escolares)
en lo posible, con paridad de géneros
Las chicas han intervenido más que los chicos
Intervenciones por persona
(de media: 60 por
cada chica y 40 por cada chico)
"Voy a mi habitación y la cierro"
Yo también soy mucho de
leer en mi cama tranquila, y me gusta que cuando estoy leyendo
que no me venga a molestar nadie para sacarlo y “haz esto y haz lo otro”
(chica de 2º ESO)
"Gústame ter o libro"
Pois a min
tamén gústame ler no libro e á parte gústame telo.
Se pode ser, se podo compralo ou... dalgunha maneira, pois gústame ter o libro.
E despois tes como, é como... non un tesouro pero como que é teu e, non sei,
máis persoal
(chica de 3º ESO)
A
min fáltanme tres de Harry Potter. Fastídiame un montón
(chica de 1º ESO)
"Todas as posturas posibles"
Cando
leo, póñome de todas as posturas posibles, pero síntome ben porque se estás
cómoda
pois axúdate máis a ler mellor a tener máis fluidez na lectura, de pensar máis,
de tal...
(chica de 1º BAC)
"Púxenme música céltica"
Tamén disfruto moitísimo na miña cama, tumbada, cun... con silencio... aínda que
tamén,
se sei que un libro ten unha temática, por exemplo, como Juego de tronos,
púxenme música céltica de fondo para a ambientación e todo eso
(chica de 2º BAC)
"Necesito tocar el papel
Pois
eu probei o ebook e… non o soporto (Risas). Eh… eh… necesito tocar
el papel, sabes?
No sé, de tener en mis manos el libro y poder olerlo, olerlo sobre todo si es
nuevo
(chico de 3º ESO)
"Para eso es mejor el móvil"
Blogs
e eso no móbil pero, o que é o libro, libro gordo, en papel
(chico de 1º BAC)
Para eso
es mejor el móvil, para el manga
(chico de 3º ESO)
"Lleva a buscar información en Internet"
Case
todos os libros teñen algo que aprendes novo e que, ao fin e ao cabo faiche
pensar e cavilar nese algo,
e moitas veces ese “algo” e tan intenso, que é o que che leva a buscar
información en internet
(chica de 1º ESO)
"Me gusta mucho..."
Por supuesto, la fantasía, ciencia-ficción, las sagas, el misterio...
pero también:
Feminismo
Estoume, ultimamente, metendo bastante dentro deso, en relación co feminismo.
Por exemplo, recentemente lin un libro
que se titula
“Las pioneras”, e é un listado de mulleres que destacaron a nivel histórico na
ciencia, na tecnoloxía, na economía
(chica de 2º BAC)
Ciencia
Si, eu leo, bueno, son bastante friki así da
medicina e destas cousas pois leo libros desas cousas.
Agora estou lendo un do National Geographic do cerebro que mola moito, bueno, a
min
(chica de 1º BAC)
Poesía
Novela non adoito ler moito pero, se
teño que ler novela, pois moitas veces de temas de misterio como
podería ser Sherlock Holmes
ou cosas dese estilo... tamén fantasía sin ningún
problema e, sobre todo, poesía
(chico de 1º BAC)
"Non podes parar de ler"
As veces, en plan, non podes parar de ler e a min non me gusta
nada a intriga,
e se, por exemplo tería que esperar eh, entro no cole e quédome coa intriga,
e teño que esperar toda a mañá, pois eu sei que esa mañá non vou a estar
concentrada e non vou rendir ben
(chica de 1º ESO)
"Perderme no conto"
A min gústame os libros de fantasía porque
despois de que levas xa un anaco lendo
pois paréceche que estas de verdad dentro dese libro
(chico de 2º ESO)
E gústame ler, cando máis ó mellor cando
estou moi agobiada prefiero ler
e perderme no conto
(chica de 2º ESO)
"Dentro de la cabeza de un personaje"
Tamén é moi interesante a veces ler que
esté, que o narrador ou o protagonista teña unhas ideas completamente
contrarias,
ou, por exemplo, que o protagonista sexa un nazi ou... moitas veces é
interesante
porse no lugar ou ler dentro de o que é a cabeza de un personaxe que é
completamente contrario ao que es ti.
(chica de 4º ESO)
A lo mejor tú lo
interpretas, imagínate, a lo mejor tú interpretas a Harry Potter como que es muy
feliz
y yo lo interpreto como que es muy triste. Imagínate... Pues yo veo como lo
bonito de los libros en eso, interpretarlo como quieras,
pero con los libros de clase, si te obligan a leerlos,,,
A medida que los estoy leyendo pues me lo estoy imaginando de la forma
que sé que el profesor quiera que lo vea...
"Tes que lela, tes que lela!"
Logo
como que deixei a lectura un pouco de lado e non foi ata
que unha amiga comezou cunha saga,
a de “Cazadores de sombras”, e se me puña todos os días: “Tes que lela,
tes que lela! Que é moi boa!”.
E claro foi tan pesada que foi ler unha enteira e foi como “preciso máis”.
Entón aí comecei a ler e a ler e metinme nos clubs de lectura e…
(chica de 4º ESO)
"Esto no es lo de verdad"
Las pelis que he visto, es que no es así en el
libro.
Es que lo estás cambiando todo. No fue así, no ha pasado esto,
no lo
cambies porque no.
Y tú te has leído el libro, tus amigos ¿cómo les explicas que no es así, que
esto… esto no es lo de verdad?
(chica de 4º ESO)
A min, por exemplo, a miña triloxía favorita
é “El señor de los anillos”
pero nun fun capaz de ler o libro, e eso que o teño…
Porque aparte de que é moi denso, é unha lectura tamén complicada…
(chica de 2º BAC)
"Sí, me ayudó mucho"
Y eso del vocabulario es... y mejorarlo,
sí, me ayudó mucho. Siempre me decía mi hermana que,
al principio de todo, que tenía que leer muchos libros para hablar mejor español
(chica de 3º ESO)
Tamén axuda a non ter tanta
vergoña, porque nos debates de clase
(chica de 1º BAC)
A min eu creo que me axudou fundamentalmente a aprender que todo o mundo ten,
o sea, que hai xente que
pode ter opinións diferentes a túa,
e sobre todo, eu creo que, a discutir cos profesores, porque é unha cousa a que
lle temos medo
(chica de 4º ESO)
"Non é que sexa así unha apasionada á lectura"
Cando apunteime ao clube
de lectura, pois tamén collín o hábito de ler e agora pois leo,
de vez en
cando, sabes? Non é que sexa así unha apasionada á lectura pero, gústame, e non
me importaría pois...
se en algún momento apetéceme, pois facelo, non é que
diga pois, “oh que pereza”, sabes?
(chica de 1º BAC)
"Como se fose un pequeno club de lectura"
As veces cando un libro
che gusta pois, co compañeiro, os intercambias e ti,
“pois bueno, este gustoume moito, non sei que”, e logo, pois ademais tamén podes
compartir ideas con el,
como se fose un pequeno club de lectura entre dous persoas, e eso tamén é moi
interesante
(chica de 1º ESO)
Reconocimiento a las personas que coordinan los clubes y las bibliotecas
Bibliotecarias y
coordinadores de clubs:
algunos resultados
5 mujeres y un hombre
un único grupo
criterios de
selección:
que llevaran varios años en bibliotecas o en clubs
Leo buscando cousas para os rapaces
Creo
que o club de lectura te esixe estar actualizada un pouco en varios ámbitos,
non?,
e un deles, un deses ámbitos é precisamente ese, o mundo audiovisual, pero tamén
por exemplo o manga
(bibliotecaria y coordinadora)
De
banda deseñada, gústame ler, aínda que non acabo lendo moito para min,
leo máis de exploración que cara ao alumnado
(coordinador)
"Había moita publicidade arredor do libro"
Aceptei
recomendacións dos rapaces, con Los juegos del hambre,
e curiosamente, eu era moi escéptica… había moita publicidade arredor do libro,
entón aceptei e, a verdade, é que me saíu estupendo, porque ao final fixemos
unha crítica ao libro boísima
(coordinadora)
Hai
certos libros que si expurgaría da biblioteca escolar
porque creo que lle van a chegar aos rapaces e por outras vías sin que eu llos
poña na man
Me gustan os libros que non les gustan porque nos dan para falar deles
(coordinadora)
"De lector a lector"
O que
fago son entrevistas nos recreos, ás veces veñen en grupos,
ás veces veñen individualmente e poñémonos de lector a lector, non de profe a
alumno
(bibliotecaria y coordinadora)
"Es que si hoy non sabes quen é el Rey del Norte..."
[sobre
las series]
—Es que si hoy non sabes quen é el Rey del Norte...
(otra coordinadora)
Adultos
miembros de clubs:
algunos resultados
24 adultos
(14 mujeres y 10 hombres)
miembros
de clubs desde hacía 4/8 años
repartidos en cuatro grupos, de cinco centros
criterios de selección
que
estuvieran en clubs del mismo centro de enseñanza
que los estudiantes
que llevaran algunos años en el club de lectura
que hubiera, en lo posible, representación de ambos géneros
participaron
padres de alumnos,
personas en paro
funcionarios
jubilados (alguna ex-profesora)
amas de casa...
trabajador forestal
celadora de hospital
camionero...
"Aprovechaba los libros que le cogía a los niños"
A raíz de ser madre
empecé a interesarme por libros muy diversos,
y aprovechaba también los libros que le cogía a los niños pues para yo también
leerlos
(mujer)
Na miña casa non había libros
Nacín na aldea e na
miña casa non había libros pero o meu pai compraba o periódico de vez en cando,
entón eu así foi como me aficionei á lectura.
Empecei lendo novelas de vaqueros, pero un día unha veciña deixoume “A volta o
mundo en 80 días”.
Despois, os 18 anos fixenme socio do Círculo de Lectores e aí descubrín moitos
mais libros novos e moitas mais cousas
(hombre)
"Retomei a literatura"
Eu leía de pequeño,
cando iba o instituto me gustaba moitísimo ler. Pero logo, cando empecei a
traballar, empecei a deixar de ler.
Empecei a traballar de noite. Me era moi difícil compaginar a lectura co
traballo.
Empecei a deixar de ler e retomei a literatura fai pouco cando empecei aquí co
Club de lectura
(hombre)
"Leo como unha moto todo o verán"
Leo sobre todo en
vacacións… Eu collo o libro e leo como unha moto todo o verán. Chuchuchu
(hombre)
"Podería lelo case facendo o pino"
Gústame moito ler na
cama, aínda que eu creo que se o libro me ten atrapado podería lelo case facendo
o pino
pero realmente prefiro na cama, e agora que ven o verán, na praia todo o que
poida ler na praia encántame,
ler, refrescarse se fai calor, e ler, e ler
(hombre)
"Eu nunca lía poesía, sinceramente"
Eu descubrín moitas
cousas vindo aquí ao club de lectura, por ejemplo, a poesía. Eu nunca lía
poesía, sinceramente, recoñezo...
E o ano pasado veu Carlos Negro, que me pareceu interesantísimo
(mujer)
"El Club de Lectura también te invita a hablar"
Se lo recomendé yo a
mi hijo y él me recomendó otro. El Club de Lectura también te invita a hablar
con tu familia
y es muy agradable. Incluso con los nietos ahora, que van metiéndose en la
lectura y es un orgullo
(mujer)
E non sei, o club de
lectura pois aparte de que é un pouco un escape para poder salir da casa...
(Risas)
(mujer)
"Realmente é un placer"
Realmente, si temos
suerte que nos guste a lectura, porque realmente é un placer
(mujer)